Zakazane piosenki (1946)

rezyseria: Leonard Buczkowski
czas trwania: 97′

Roman Tokarski, kompozytor kolekcjonujący okupacyjne melodie, opowiada młodemu żołnierzowi polskiemu, repatriantowi z Anglii, historię „zakazanej piosenki” w stolicy. Warszawianka przywołuje obrazy z jesieni 1939 roku: pierwsze uliczne koncerty patriotyczne, w których uczestniczył także muzyk i jego siostra Halinka. Razem zorganizowali orkiestrę uliczną, później pracowali w konspiracji, przewożąc broń, bibułę, biorąc udział w akcjach dywersyjnych. Po powstaniu warszawskim schronili się w oddziałach partyzanckich. Historia ich wojennych losów krzyżuje się z losami innych mieszkańców kamienicy: Cieślaka, tchórzliwego sąsiada Tokarskich, ukrywającego się Żyda, fałszywego skrzypka zdrajcy, niemieckiej konfidentki.

Pierwszy polski film fabularny zrealizowany po wojnie rejestrował na gorąco życie obyczajowe
w okupowanej stolicy i specyficzną formę oporu, jaką było publiczne wykonywanie zakazanych utworów patriotycznych i piosenek ośmieszających okupanta. Druga wersja została zmontowana po zarzutach opublikowanych przez „Kuźnicę”: po scenach z powstania dodano sekwencję defilady wojsk zajmujących Warszawę i kilka scen „wzmacniających realizm” okupacji. Dzisiaj głównym bohaterem filmu pozostała autentyczna piosenka uliczna i głosy jej anonimowych wykonawców.

Ostatni etap (1947)

reżyseria: Wanda Jakubowska
czas trwania: 104′

Epicka opowieść o życiu i walce bohaterskich kobiet różnych narodowości, więźniarek Auschwitz-Birkenau. Film ma luźną konstrukcję, akcja obejmuje kilka równoległych wątków. Marta jest polską Żydówką, tłumaczką, działała w obozowym ruchu oporu; ginie podczas próby ucieczki. Rosyjska więźniarka – lekarka Eugenia, próbująca rzeczywiście ratować chorych, zostaje poddana torturom
i stracona. Niemiecka komunistka Anna trafia do obozowego bunkra.

Tragiczne losy więźniarek, zdziczenie i sadyzm niemieckiej załogi obozu – ten syntetyczny obraz rzeczywistości oświęcimskiej przekazała była więźniarka Oświęcimia – Wanda Jakubowska.
Pierwszy polski film, który wszedł na ekrany w ponad pięćdziesięciu krajach i który prasa światowa uznała za dzieło wielkiego formatu. Jeden z najbardziej wstrząsających filmów na temat drugiej wojny światowej. Zrealizowany w autentycznej scenerii obozu.