PRUSKA KULTURA     Polska 1908 (8’)

Prod. Mojżesz Towbin

U schyłku 1907 lub na początku 1908 roku Mojżesz Towbin, właściciel warszawskiego iluzjonu przy ulicy Marszałkowskiej 118, zdecydował się na – prawdopodobnie pierwszą na ziemiach polskich pod trzema zaborami – produkcję filmu fabularnego o tematyce aktualnej. Nie wiemy, pod jakim tytułem wyświetlano go w roku 1908 w iluzjonie Towbina i czy w ogóle zdołano go wyświetlić, bowiem według relacji prasowych rosyjskie władze administracyjne zabroniły jego emisji w Warszawie. Wiemy natomiast, że film pokazywano za granicą, m.in. w Rosji, we Francji i we Włoszech.

CUD NAD WISŁĄ       Polska 1921 (80’)

Reż. Ryszard Bolesławski, wyk. Jadwiga Smosarska, Anna Belina, Władysław Grabowski, Stefan Jaracz

Film zrealizowano na zamówienie Wydziału Propagandy MSW. Przedstawia dzieje wojny polsko-radzieckiej; rozpoczyna go wieczór wigilijny na dworze obywatelskim i w chacie włościanina, a kończy obraz sierpniowych dni 1920 roku.

Jest zima 1919 roku. We wsi Kręzy nad Bugiem trwają przygotowania do wieczerzy wigilijnej. W chacie bogatego gospodarza Macieja Wierunia jego córka Krysta krząta się przy świątecznym stole. Niebawem w obejściu zjawia się młody dziedzic Jerzy Granowski, zakochany w Kryście od czasu gdy ta przed laty wychowywała się w majątku jego rodziców. Młodzi wraz z bratem Krysty, Michałem, wyruszają z szopką do dworu połamać się wigilijnym opłatkiem. Życie w oddalonej od świata wiosce toczy się spokojnie i monotonnie, gdy tymczasem przez Kresy wschodnie przetacza się front wojny polsko-rosyjskiej. Na wiosnę w Kręzach pojawiają się bolszewicy, którzy zajmują dwór państwa Granowskich, a w okolicy toczą się walki Wojska Polskiego z Armią Czerwoną. Niebawem front przesuwa się w kierunku Warszawy…