Austeria | Cudzoziemka
min.
Austeria (1982)
reżyseria: Jerzy Kawalerowicz
czas trwania: 102′
Rok 1914, pierwszy dzień wojny. Przed karczmą Taga zatrzymują się co chwila żydowscy uciekinierzy z galicyjskiego miasteczka, m.in. młodziutka Asia i zakochany w niej Bum. Żydzi dyskutują na temat przypuszczalnego rozwoju wojennych wydarzeń. Przybywa piękna baronowa. Jest Żydówką, która bywała w najwyższych sferach Wiednia. Powraca obraz z przeszłości.
Rozsypane na balu dworskim perły baronowej zbierał sam cesarz Franciszek Józef. Wytworna dama bezskutecznie nakłania Taga do ucieczki. Synowa i wnuczka karczmarza boją się pogromu kozackiego. O zbliżaniu się Kozaków informuje je Ukrainka Jewdocha, służąca i kochanka Taga. W austerii zatrzymuje się węgierski huzar Istvan, który podobno zagubił swój regiment. Zapada wieczór. Wraca Bum, dźwigając na rękach ciało martwej Asi, która zginęła w czasie strzelaniny. Niedługo potem do karczmy przybywają ojciec i macocha Asi, a także rodzice Buma. Tag postanawia odprawić wokół zmarłej rytuał pogrzebowy. W nocy karczma wypełnia się następnymi uciekinierami. Zjawia się również cadyk z Żydaczewa w otoczeniu chasydów, którzy rozpoczynają wieczorne modły i głośne śpiewy. W stodole Blanka, macocha Asi, kocha się z Istvanem. Widzi ją zarówno Tag, jak i jej mąż. Przechodzą nad tym incydentem do porządku. Tag protestuje przeciwko głośnym śpiewom chasydów, gdyż w domu jest zmarła. Cadyk jednak wyjątkowo daje im pozwolenie na śpiew, bo w ten sposób mogą połączyć się z Bogiem w trudnej chwili. O świcie do austerii przybywa miejscowy proboszcz, przyjaciel Taga. Chce go zabrać wraz z rodziną. Ale stary karczmarz czuje się odpowiedzialny za swoich gości. Ksiądz wiezie ciało martwej Asi na cmentarz. Towarzyszy mu Bum. W drodze spotykają kozacki patrol. Bum obraża Kozaków i zostaje przez nich aresztowany. W tym czasie śpiącego Taga nawiedza straszna wizja senna. Widzi Buma pod szubienicą i piękną baronową, która na próżno ofiarowuje sznur pereł za życie skazańca. Budzi go ksiądz i mówi mu, że Rosjanie chcą rzeczywiście powiesić Buma. Tag postanawia udać się do miasteczka, by interweniować u komendanta. O wschodzie słońca chasydzi budzą cadyka i odprawiają poranne modły. Rozegzaltowani, postanawiają wziąć rytualną kąpiel w rzece. Rozlegają się strzały. Chasydzi toną, a woda zabarwia się krwią.
Wybuch pierwszej wojny światowej oznaczał koniec epoki opartej na tradycyjnych wartościach. Był szokiem także dla żydowskiej społeczności. Dramatyczna ucieczka przerażonych wojną galicyjskich Żydów pozwoliła reżyserowi ukazać panoramę ginącego świata. Film kręcony ze świadomością tragedii holocaustu. Masakra chasydów w trakcie rytualnej kąpieli jest zapowiedzią przyszłej zagłady narodu żydowskiego.
Cudzoziemka (1986)
reżyseria: Ryszard Ber
czas trwania: 99′
W Warszawie Róża zakochuje się w Michale, który jest synem jej nauczyciela muzyki. Zdrada ukochanego rozczarowuje dziewczynę do świata. Wychodzi za mąż z rozsądku, nie rozwija talentu muzycznego. Wini za to przede wszystkim męża; przez wiele lat to właśnie na Adamie wyładowuje frustrację. Pragnie się realizować wyłącznie przez dzieci.
Ukochany syn Władyś podejmuje pracę w dyplomacji, a córka Marta zostaje śpiewaczką. Wówczas matka zaczyna żyć wyłącznie jej karierą. Stale rozgoryczona, jest postrachem rodziny. Lecząc chorobę serca, trafia w Berlinie do doktora Gerharda. Lekarz dociera do głęboko ukrytej, lepszej strony jej osobowości. Wyzwala w niej na powrót młodzieńczy entuzjazm. Bohaterka nagle odrzuca bagaż źle przeżytych kilkudziesięciu lat. Umiera pogodzona z najbliższymi i ze światem.
Człowiek niezdolny do miłości nie potrafi zaznać szczęścia ani rozwinąć posiadanych talentów. Róża w odruchu młodzieńczego buntu tłumi w sobie zdolność kochania. Odnajduje ją ponownie dopiero u schyłku życia. Ale krótkie chwile tego swoistego stanu łaski są ważniejsze od kilkudziesięciu jałowo przeżytych lat, ponieważ tylko miłość umożliwia akceptację świata.
