Ostatni film Andrzeja Żuławskiego, będący ekranizacją powieści Witolda Gombrowicza.

„Kosmos” jest filozoficzną groteską, parodią mieszczańskiego kryminału, w którym studenci próbują ułożyć w logiczną całość absurdalne znaki sugerujące tajemniczą zbrodnię. Sprawcą jest przypadek – ślepa, chaotyczna natura albo gorąca, młodzieńcza wyobraźnia jednego z bohaterów, napędzana niezaspokojoną seksualną żądzą. Ofiarami: popełniający samobójstwo właściciel pensjonatu i na zasadzie upiornej symetrii albo groteskowej pary przeciwieństw – powieszony na drucie wróbel. Film Żuławskiego przekonuje, że „Kosmos” nie jest zabytkiem historycznoliterackim, lecz książką na dziś, przy której mimo stężenia ohydy pęka się ze śmiechu. Może nawet lepiej się ją przyswaja teraz, kiedy gorzej myślimy o człowieku, który według Gombrowicza „tym bardziej jest ludzki, im bardziej jest nieludzki”.